،به گزارش آوای هگمتان، محمد شرافتی روز سه‌شنبه ۱۵ آذرماه در حاشیه تور رسانه‌ای در حوزه آبخیز پایش معرف گنبد که با حضور خبرنگاران و مسئولان منابع طبیعی استان برگزار شد، اظهار‌کرد: حفظ منابع طبیعی مانند آب و خاک یکی از ضروریات امروزه برای امنیت غذایی کشور است.
معاون دفتر آبخیزداری و حفاظت خاک سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور اظهار کرد: برای ایجاد یک سانتی‌متر خاک ۷۰۰ سال نیاز است که این مهم اهمیت حفظ این منبع طبیعی را بیان می‌کند.
* وجود ۱۲ حوزه آبخیز معرف در کشور
وی از وجود ۱۲ حوزه آبخیز در کشور خبر داد و افزود: آبخیزداری نتیجه اقدامات خود را مانند یک دانش‌آموز بررسی می‌کند که ۱۲ حوزه آبخیز معرف کشور عملکرد آن را جهت حفاظت از خاک و جلوگیری از سیل‌ها، کمی می‌کند.
وی با اعلام‌اینکه باید تعداد این حوزه‌ها افزایش یابد، تصریح‌کرد: تا بتوانیم در هر حوزه هفت بخش پایش در عرصه‌های آبخیز اعم از پوشش گیاهی، آب‌های زیرزمینی و غیره را بررسی کرده و در برنامه‌های ملی از آن‌ها استفاده کنیم.
* سالانه بیش از ۲ میلیارد تُن خاک حاصلخیز در کشور را از دست می‌دهیم
معاون دفتر آبخیزداری و حفاظت خاک سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور با بیان‌اینکه هم‌اکنون ۱۲۵ میلیون هکتار از اراضی تحت تأثیر فرسایش آبی است، اضافه‌کرد: به‌صورت میانگین سالانه بیش از دو میلیارد تُن خاک حاصلخیز در کشور را از دست می‌دهیم که ۵۶ میلیارد دلار در سال به‌دلیل عدم مدیریت بهینه خاک، از بین می‌رود.
شرافتی با تاکید بر اینکه ۶۰ درصد مساحت کشور تحت تأثیر فرسایش خاک است، ادامه‌داد: ۳۲ درصد تحت تأثیر فرسایش شدید است بايد گفت در هر سال ۳۵۶ میلیون متر مکعب از حجم فضای سدهای کشور را دست می‌دهیم.
وی با اعلام‌اینکه در دنیا یک هزار حوزه زوجی برای پایش خاک وجود دارد، افزود: این درحالی است که ایران ۸۰ سال از اقدامات اولیه پایش اثربخش حوزه‌های آبریز عقب بوده، درصورتی که نیاز امروز جامعه ما است.
معاون دفتر آبخیزداری و حفاظت خاک سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور با اظهار اینکه بررسی‌های کشور در دهه ۷۰ نشان می‌داد که به ۳۲ حوزه آبریز نیاز است، درحالی که نبود اعتبار باعث شده تا به این تعداد دست نیابیم.
وی تصریح‌کرد: در گذشته درصورت وجود اعتبار هر حوزه به حدود ۲۰ میلیارد تومان نیاز داشت که متاسفانه امروزه هزینه این کار ۵۹ میلیارد تومان پیش‌بینی می‌شود.
شرافتی با اظهار اینکه در کشور‌های درحال توسعه مثل ایران متوسط فرسایش خاک ۱۵ و نیم تُن در هکتار در مدت یک‌سال است که میزان آن در کشور‌های پیشرفته بین ۷ تا ۱۳ تُن می باشد.
وی شخم زدن در جهت شیب، را عاملی مهم در جلوگیری از فرسایش عنوان‌کرد و ادامه‌داد: با مدیریت جامع حوزه آبریز و اقدامات مکانیکی همچون احداث بند‌ها در حوزه‌های آبریزی که در شرایط حاد و نیمه‌حاد هستند، خاک حاصلخیز حفظ می‌شود.
شرافتی با عنوان‌اینکه با تغییر کاربری و بهره‌برداری بیش از حد، فرسایش تشدید می‌شود، تاکیدکرد: تغییر اقلیم و چرای زیاد دام را در این روند بی تاثیر نیست.
معاون دفتر آبخیزداری و حفاظت خاک سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور در پایان تصریح کرد: امید است در برنامه هفتم توسعه بودجه و امکانات و چارت تشکیلاتی مناسب برای پایش حوزه‌های آبخیز کشور درنظر گرفته شود تا این منابع را حفظ کنیم.
*فرسایش خاک در اراضی دیم استان ۷ برابر است
معاون آبخیزداری اداره کل آبخیزداری و منابع طبیعی استان همدان میزان فرسایش خاک در هر هکتار اراضی دیم استان همدان را هفت برابر فرسایش مجاز عنوان‌کرد و افزود: تغییر کاربری، شخم نامناسب در این اراضی، وجود معدن‌ها و معدن‌کاوی‌ها از جمله عواملی است که این رویه را به همراه داشته‌است.
محمد مهدی آرتیمانی ادامه‌داد: طبق مطالعات، میانگین فرسایش خاک استان ۸ تا ۱۲ تُن در هر هکتار بوده که این میزان فرسایش در کبودراهنگ بیشتر است.
وی تصریح‌کرد: فرسایش خاک به‌صورت طبیعی اتفاق می‌افتد اما بشر این فرسایش را به دلایل مختلف ازجمله شخم زدن اشتباه تسریع کرده است.
معاون آبخیزداری اداره کل آبخیزداری و منابع طبیعی استان همدان با تاکید بر اینکه شخم زمین باید در جهت خلاف شیب باشد، خاطر نشان‌کرد: با درنظر نگرفتن این موضوع، املاح و مواد مفید خاک شسته شده و میزان بهره‌وری کشت در اراضی دیم کاهش می‌یابد.
وی جلوگیری از فرسایش خاک را با ایجاد بند‌هایی برای مدت زمان ۱۰ تا ۲۰ سال، مهم ارزیابی کرد و افزود: با این روش از ورود رسوب به مناطق پایین‌دست جلوگیری می‌شود.
آرتیمانی وجود اعتبار را مهمترین ابزار ایجاد حوزه‌های حفاظت از خاک عنوان‌کرد و ادامه‌داد: متاسفانه برنامه پنجم توسعه به‌دلیل کمبود اعتبار به ۱۲/۵ درصد از اهداف خود رسید.
